คู่มือวิเคราะห์สาเหตุสายหลุดเอง วางสายกลางคัน จาก Network, SIP Session, NAT, Firewall ถึง Timer แบบช่างโทรศัพท์สำนักงาน
① 🔍 บทนำ: สายหลุดคือปัญหาที่ทำลายความเชื่อมั่น
อาการ สายหลุดระหว่างคุย ทำให้ผู้ใช้รู้สึกว่าระบบ “ไม่น่าเชื่อถือ”
ยิ่งถ้าเกิดซ้ำ ๆ ในสายสำคัญ จะกระทบภาพลักษณ์และโอกาสทางธุรกิจทันที
ปัญหานี้มักไม่ได้เกิดจาก IP PBX อย่างเดียว แต่เป็น ผลรวมของ Network + SIP Timer + NAT/Firewall
② 🔍 ลักษณะอาการสายหลุดที่พบบ่อย
- หลุดที่เวลาเดิม เช่น 30 / 60 นาที
- หลุดสุ่ม ไม่แน่นอน
- หลุดเฉพาะสายภายนอก
- หลุดเฉพาะสายที่ใช้ VPN/Wi-Fi
- หลุดเฉพาะช่วงพีค
การจำรูปแบบเวลาได้ จะช่วยชี้สาเหตุเร็วมาก
③ 🌐 ภาพรวม SIP Session และการวางสาย
การคุยหนึ่งสายประกอบด้วย:
- SIP Signaling (INVITE / ACK / BYE)
- RTP Media
- Session Timer / Keepalive
ถ้าส่วนใดส่วนหนึ่ง “หาย” ระบบจะวางสายทันที
④ 🌐 Session Timer หมดอายุ
อาการ:
- หลุดที่ 30 หรือ 60 นาทีพอดี
สาเหตุ:
- SIP Session Timer ไม่ตรงกัน
- Re-INVITE ไม่ผ่าน
แก้:
- ปรับ Session Timer ให้ตรงทั้งสองฝั่ง
⑤ 🌐 NAT Timeout
NAT บนอุปกรณ์ Network:
- ปิด Session เมื่อไม่มี Traffic
- RTP ถูกตัด
ผล:
แนวทาง:
- เพิ่ม Keepalive
- ปรับ NAT Timeout
- ใช้ SIP OPTIONS
⑥ 🌐 Firewall ปิด Session เอง
Firewall/IPS บางรุ่น:
- มอง SIP Idle เป็นผิดปกติ
- Kill Session
พบมากใน Firewall ที่ Inspect SIP
⑦ 🌐 SIP ALG ทำให้ BYE ผิดทาง
SIP ALG:
- แก้ Header
- ทำให้ BYE ส่งผิด IP
ผล:
- ระบบคิดว่าสายจบ
- วางสายทันที
แนวปฏิบัติ: ปิด SIP ALG
⑧ 🌐 RTP Timeout / One-way Audio
กรณี:
- RTP ขาดด้านใดด้านหนึ่ง
- Media ไม่ไหลต่อเนื่อง
ระบบจะ:
⑨ 🌐 Packet Loss ต่อเนื่อง
Packet Loss สูง:
โดยเฉพาะช่วงพีคหรือผ่าน Wi-Fi
⑩ 🌐 VPN เปลี่ยนเส้นทางกลางสาย
VPN:
ผล:
- SIP/RTP Path เปลี่ยน
- ระบบตัดสาย
⑪ 🌐 Provider ตัดสายตามนโยบาย
Provider บางเจ้า:
- จำกัดเวลาต่อสาย
- ตัดสายอัตโนมัติเมื่อครบเวลา
ต้องตรวจสัญญา SIP Trunk ให้ชัด
⑫ 🌐 CPS / Rate Control ฝั่ง Provider
ช่วงพีค:
- Provider คุม Session
- ตัดสายเก่าเพื่อรับสายใหม่
พบใน Trunk ราคาประหยัด
⑬ 🔌 ปัญหา Wi-Fi / Roaming
Wi-Fi:
ผล:
⑭ 🖥️ Server IP PBX โหลดสูง
CPU/Disk:
- พุ่งช่วงพีค
- Process SIP/Media ช้า
ระบบอาจ:
⑮ 🖥️ Virtualization และ Resource Sharing
VM:
- ไม่ Reserve CPU
- ถูกแย่ง Resource
อาการ:
⑯ 🛠️ วิธีพิสูจน์สาเหตุสายหลุด
ตรวจ:
- เวลาที่หลุด (นาทีที่เท่าไร)
- SIP Log (BYE ใครส่ง)
- Firewall Log
- RTP Flow
ดู “ใครเป็นคนวางสาย” สำคัญที่สุด
⑰ 🛠️ ไล่แก้แบบเป็นขั้น
ลำดับแนะนำ:
- ตรวจ Session Timer
- ตรวจ NAT / Keepalive
- ตรวจ Firewall / SIP ALG
- ตรวจ Network / Wi-Fi
- ตรวจ Provider Policy
⑱ 🛠️ แก้ระยะสั้น
- เพิ่ม SIP OPTIONS
- ลด Session Timer
- ใช้สาย LAN แทน Wi-Fi
- เปลี่ยน Trunk ชั่วคราว
⑲ 🛠️ แก้ระยะยาว
- ปรับ NAT/Firewall ให้เหมาะกับ VoIP
- ใช้ SBC
- แยก Voice VLAN
- ใช้ Trunk คุณภาพสูง
⑳ 📋 Checklist ปัญหาสายหลุด
- Session Timer ตรง
- SIP ALG ปิด
- NAT Timeout พอ
- Packet Loss ต่ำ
- Server ไม่เต็ม
㉑ 📋 Checklist สำหรับผู้ดูแลระบบ
- มี SIP/RTP Log
- มี Monitoring
- มี Baseline เวลา Session
- มี Trunk สำรอง
㉒ ⚠️ ข้อผิดพลาดที่พบบ่อย
- โทษ IP PBX อย่างเดียว
- ไม่ดูว่าใครส่ง BYE
- ไม่จดเวลาเกิดปัญหา
㉓ 🧠 บทเรียนจากหน้างานจริง
หลายเคส:
สายหลุดทุก 30 นาที
แก้จบด้วย “Session Timer ไม่ตรง”
㉔ 📌 สรุปสำหรับผู้บริหาร
สายหลุด:
- ทำให้ลูกค้าไม่มั่นใจ
- มักแก้ได้ด้วยการตั้งค่า ไม่ใช่เปลี่ยนระบบ
㉕ ✅ บทสรุป
ถ้า IP PBX สายหลุดระหว่างสนทนา
ให้มองที่
Session → NAT → Firewall → Network → Provider
แล้วไล่แก้ตามลำดับ จะเจอจุดจริง
㉖ 💬 คำถามชวนคิดและชวนคอมเมนต์
ระบบของคุณ
สายหลุดที่เวลาเดิมทุกครั้ง หรือหลุดแบบสุ่ม?