Contact
Line : comsiam
คู่มือทำ QoS สำหรับ Voice ตั้งแต่ Router–Switch–VLAN แบบช่างโทรศัพท์สำนักงาน
① 🔍 บทนำ: ทำไม QoS คือหัวใจของเสียง IP PBX
เสียง VoIP เป็นทราฟฟิกแบบ Real-time ถ้าไปปะปนกับ Data ทั่วไปโดยไม่มีการจัดลำดับความสำคัญ
ผลลัพธ์คือ เสียงกระตุก ดีเลย์ ขาด ๆ หาย ๆ แม้ Bandwidth จะดูเหมือนเหลือ
QoS (Quality of Service) คือกลไกที่บอกเครือข่ายว่า
“เสียงต้องมาก่อนเสมอ”
② 🔍 QoS คืออะไร (อธิบายให้ตรงความจริง)
QoS คือชุดนโยบายที่ใช้
- จัดลำดับความสำคัญ (Priority)
- ควบคุมคิว (Queue)
- จำกัด/การันตีแบนด์วิดท์ (Rate/Guarantee)
สำหรับ IP PBX เป้าหมายคือ ลด Latency, Jitter และ Packet Loss
③ 🌐 ทราฟฟิกของ IP PBX แบ่งเป็นอะไรบ้าง
ต้องรู้ก่อนตั้ง QoS:
- SIP Signaling (เช่น TCP/UDP 5060/5061)
- RTP (เสียง) (ช่วงพอร์ตแบบไดนามิก)
หลักการคือ ให้ RTP สูงสุด, SIP รองลงมา
④ 🌐 DSCP/802.1p: ภาษากลางของ QoS
มาตรฐานที่ใช้กัน:
- DSCP EF (46) → เสียง RTP
- DSCP CS3/AF31 → SIP
ถ้าอุปกรณ์ทั้งเส้นทาง “อ่านค่าเดียวกัน” QoS จะทำงานจริง
⑤ 🌐 QoS ต้องทำทั้ง Router และ Switch
ข้อผิดพลาดที่พบบ่อย:
- ตั้ง QoS แค่ Router
- ลืมตั้งที่ Access/Core Switch
ผลคือ เสียงยังโดนแย่งในชั้น Switch
⑥ 🌐 ตั้ง QoS บน Router (หลักการ)
ขั้นตอนมาตรฐาน:
- Match ทราฟฟิก Voice (DSCP/Port)
- จัดเข้าคิว Priority สูงสุด
- จำกัดทราฟฟิกอื่นในช่วงคับคั่ง
อย่าลืมตั้งทั้ง Inbound + Outbound
⑦ 🌐 ตั้ง QoS บน Switch (Access Layer)
สิ่งที่ต้องทำ:
- เปิด Trust DSCP/CoS ที่พอร์ต IP Phone
- จัด Voice VLAN
- เปิด Strict Priority ให้คิวเสียง
ถ้า Switch ไม่ Trust ค่า DSCP → QoS หยุดที่ด่านแรก
⑧ 🌐 Voice VLAN: เพื่อนแท้ของ QoS
ข้อดีของ Voice VLAN:
- แยก Broadcast
- คุม Policy ง่าย
- QoS ทำงานแม่นยำ
IP Phone ส่วนใหญ่รองรับ Voice VLAN + 802.1p
⑨ 🌐 ลำดับคิว (Queue Scheduling) ที่ควรใช้
แนะนำ:
- Strict Priority สำหรับ RTP
- Weighted Fair Queue สำหรับ SIP/Data
หลีกเลี่ยงการเอาเสียงไปปนคิวเดียวกับ Data
⑩ 🌐 จำกัดทราฟฟิกตัวปัญหา (Shaping/Policing)
ช่วงที่เสียงพังบ่อย:
- Backup
- Upload ใหญ่
- Cloud Sync
วิธีแก้:
- จำกัด Rate งานหนัก
- ทำ Shaping ให้ Data ไม่กินจนหมด
⑪ 🌐 QoS บน WAN / Internet สำคัญมาก
หลายองค์กรตั้ง QoS ใน LAN แล้วจบ
แต่เสียงยังพังเพราะ WAN ไม่มี QoS
ถ้า Router รองรับ:
- ทำ QoS ขาออก Internet
- กัน Upload ให้เสียงเสมอ
⑫ 🌐 VPN/SD-WAN: QoS ข้ามสาขา
สำหรับหลายสาขา:
- Mark DSCP ก่อนเข้า Tunnel
- รักษา DSCP ระหว่าง Tunnel
- ตั้ง Priority บน WAN
ถ้า VPN ล้าง DSCP → เสียงข้ามสาขาจะพัง
⑬ 🌐 MTU และ Fragmentation
แพ็กเก็ตเสียงแตก (Fragment) จะเพิ่ม Jitter
ตรวจ:
- MTU WAN
- MSS Clamp (โดยเฉพาะ VPN)
ตั้งค่าเหมาะสม = เสียงลื่นขึ้นทันที
⑭ 🔌 QoS กับ Wi-Fi (กรณี Softphone)
Wi-Fi ต้อง:
- เปิด WMM
- แยก SSID สำหรับ Voice
- จำกัด Client ต่อ AP
Wi-Fi ไม่จูน = QoS พังตั้งแต่ต้น
⑮ ⚡ PoE/ไฟฟ้า ส่งผลทางอ้อมต่อ QoS
PoE แกว่ง → IP Phone รีสตาร์ต → เสียงขาด
ตรวจ:
- Power Budget
- UPS ที่ Switch/Router
⑯ 🛠️ วิธีทดสอบว่า QoS ทำงานจริงหรือไม่
ทดสอบแบบช่าง:
- โทรพร้อมกันหลายสาย
- สร้างทราฟฟิกหนัก (Upload)
- ดู Latency/Jitter ระหว่างทดสอบ
ถ้าเสียงยังนิ่ง → QoS ผ่าน
⑰ 🛠️ เครื่องมือช่วยตรวจ
- Ping/Jitter Test
- Router Queue Stats
- Switch QoS Counters
- Call Quality Report
ดู “ตัวเลข” ไม่ใช่ความรู้สึก
⑱ 🛠️ ข้อควรระวังในการตั้ง QoS
- อย่า Priority ทุกอย่าง
- อย่า Lock คิวเสียงกว้างเกิน
- ตรวจผลหลังตั้งเสมอ
QoS ที่ตั้งผิด = แย่กว่าไม่ตั้ง
⑲ 📋 Checklist QoS สำหรับ IP PBX
- RTP = Priority สูงสุด
- SIP = Priority รอง
- Voice VLAN เปิด
- Trust DSCP/CoS
- QoS ทั้ง Router + Switch
⑳ 📋 Checklist สำหรับผู้ดูแลระบบ
- มี Policy เป็นลายลักษณ์
- อุปกรณ์อ่าน DSCP ตรงกัน
- ทดสอบช่วง Busy Hour
- มี Monitoring ต่อเนื่อง
㉑ ⚠️ ข้อผิดพลาดที่พบบ่อย
- ตั้ง QoS แค่จุดเดียว
- ลืม WAN/VPN
- ไม่ทดสอบหลังตั้ง
㉒ 🧠 บทเรียนจากหน้างานจริง
หลายเคส:
เพิ่ม Bandwidth ไม่ช่วย
แต่ตั้ง QoS ถูกต้อง → เสียงนิ่งทันที
㉓ 🛠️ เมื่อไหร่ควรใช้ SD-WAN
ถ้า:
- หลายสาขา
- เสียงสำคัญมาก
- ต้องการ SLA
SD-WAN คุม QoS ข้ามลิงก์ได้ดีกว่า
㉔ 📌 สรุปสำหรับผู้บริหาร
QoS ไม่ใช่ของเล่นเทคนิค
แต่คือ นโยบายธุรกิจ ที่ทำให้การสื่อสารไม่สะดุด
㉕ ✅ บทสรุป
ถ้าตั้ง QoS ถูกต้อง:
เสียงจะนิ่ง แม้ Network จะยุ่ง
ตั้งผิด:
เสียงจะพัง แม้ Bandwidth จะเหลือ
㉖ 💬 คำถามชวนคิดและชวนคอมเมนต์
ระบบของคุณ
ตั้ง QoS ครบทุกจุดแล้วหรือยัง?
