IP PBX มีปัญหาเพราะ Network ไม่พร้อม เช็กอะไรบ้าง

คู่มือประเมินความพร้อมโครงสร้างเครือข่ายสำหรับระบบโทรศัพท์สำนักงานแบบมืออาชีพ

---

① 🔍 บทนำ: ระบบโทรศัพท์ดีแค่ไหน ถ้า Network ไม่พร้อมก็พัง

หลายองค์กรติดตั้ง IP PBX แล้วเจอปัญหาซ้ำ ๆ ทั้งเสียงดีเลย์ เสียงขาด รับ–โทรออกติดขัด
สาเหตุที่แท้จริงมักไม่ใช่ตัว PBX แต่คือ Network ยังไม่พร้อมสำหรับงาน Voice แบบ Real-time

บทความนี้คือเช็กลิสต์ที่ใช้ประเมินได้ทันทีว่า Network ของคุณ “พร้อมจริง” หรือยัง

---

② 🔍 ความต่างระหว่าง Network ทั่วไป กับ Network สำหรับ Voice

• Data Network: รับได้กับความหน่วง/แพ็กเก็ตหายเล็กน้อย
• Voice Network: ต้อง Latency ต่ำ, Jitter ต่ำ, Packet Loss ต่ำมาก

เอา Network แบบ Data ล้วนมาใช้กับ Voice = ปัญหาแน่นอน

---

③ 🌐 Latency: ค่าพื้นฐานที่ต้องผ่าน

เกณฑ์ที่แนะนำ

• < 100 ms → ดี
• 100–150 ms → พอรับได้
• 150 ms → เริ่มมีปัญหา

ตรวจทั้ง LAN / WAN / VPN ไม่ใช่ดูค่าเดียว

---

④ 🌐 Jitter: ตัวแปรที่ทำให้เสียงแตก

แม้ Latency ต่ำ แต่ถ้า Jitter สูง เสียงก็พัง

• ควร < 30 ms
• 50 ms = เสียงเริ่มขาด/แตก

มักเกิดจาก Network แกว่งหรือไม่มี QoS

---

⑤ 🌐 Packet Loss: เสียงหายโดยไม่รู้ตัว

เกณฑ์

• < 1% = ปกติ
• 1–3% = เริ่มมีอาการ
• 3% = ใช้งานยาก

ตรวจทั้งช่วงปกติและช่วงใช้งานหนัก

---

⑥ 🌐 Bandwidth: ดู Upload ด้วย ไม่ใช่ Download อย่างเดียว

Voice ใช้ Upload เท่ากับ Download
Internet ที่ Upload ต่ำจะทำให้:

• เสียงขาด
• รับสายไม่เสถียร
• โทรข้ามสาขาไม่ชัด

---

⑦ 🌐 QoS: มีหรือไม่มีคือคนละโลก

QoS ต้อง:

• Priority ให้ Voice
• ทำงานทั้ง Router และ Switch
• ครอบคลุม VLAN เสียง

ตั้งแต่ต้นทางจนถึงปลายทาง ไม่ใช่แค่จุดเดียว

---

⑧ 🌐 VLAN: แยกเสียงออกจาก Data หรือยัง

ข้อดีของการแยก VLAN:

• ลด Collision
• คุม Broadcast
• คุม QoS ได้จริง

องค์กรระดับ SME ขึ้นไป ควรแยก VLAN เสียง

---

⑨ 🌐 Switch: รองรับ Voice จริงหรือไม่

ตรวจสิ่งต่อไปนี้

• รองรับ QoS/802.1p
• Buffer เพียงพอ
• ไม่มี CRC/Error สูง
• PoE เสถียร (ถ้าใช้)

Switch ราคาต่ำมักเป็นคอขวด

---

⑩ 🌐 Core Network: จุดร่วมที่ห้ามพลาด

Core ที่ต้องเช็ก

• Core Switch
• Router/Firewall
• Inter-VLAN Routing

ถ้า Core หน่วง = ทั้งระบบหน่วง

---

⑪ 🌐 Router/Firewall: แรงพอหรือยัง

ดูค่า

• CPU/Memory ช่วง Busy Hour
• Session/NAT Table
• Throughput เมื่อเปิด VPN

Router เล็กเกิน = ปัญหา Voice ตามมา

---

⑫ 🌐 SIP ALG: ปิดแล้วหรือยัง

SIP ALG เป็นสาเหตุของปัญหาหลายอย่าง

• เสียงขาด
• รับ/โทรออกติดขัด
• สายหลุด

แนวปฏิบัติมืออาชีพ: ปิด

---

⑬ 🌐 MTU/Fragmentation บน WAN

MTU ไม่เหมาะสมทำให้:

• SIP/RTP แตกแพ็กเก็ต
• Firewall Drop

อาการคือ โทรติดแล้วหลุด/เสียงหาย

---

⑭ 🌐 VPN/WAN สำหรับหลายสาขา

ตรวจ

• Latency ข้ามสาขา
• Jitter บน Tunnel
• QoS บน WAN

ถ้า WAN ไม่พร้อม เสียงข้ามสาขาจะพังทันที

---

⑮ 🔌 สาย LAN และ Physical Layer

ตรวจ

• สายคุณภาพ (Cat5e/Cat6 แท้)
• หัว RJ45 แน่น
• Patch Cord ไม่เสื่อม
• ไม่ปนไฟแรง

Physical Layer คือฐานของ Voice

---

⑯ ⚡ PoE และไฟฟ้า

• PoE Budget เหลือ
• ไฟเรียบ/มี UPS
• ไม่มีไฟแกว่ง

ไฟไม่เสถียร = Network ไม่เสถียร

---

⑰ 🛠️ วิธีทดสอบ Network สำหรับ Voice

เครื่องมือที่ควรใช้

• Ping/Traceroute
• Packet Loss/Jitter Test
• Call Test พร้อมกันหลายสาย
• Monitoring ระยะยาว

อย่าทดสอบแค่ “โทร 1 สาย”

---

⑱ 🛠️ Test ช่วงเวลาที่ถูกต้อง

ทดสอบ

• ช่วงใช้งานหนัก
• ระหว่าง Backup/Upload
• ระหว่างประชุมออนไลน์

ผ่านช่วงหนัก = พร้อมใช้งานจริง

---

⑲ 🛠️ แยกปัญหา Network vs ระบบ

วิธีเร็ว

• โทรภายในผ่าน LAN
• โทรผ่าน Internet อื่น
• เปลี่ยน Segment ทดสอบ

ถ้าอาการเปลี่ยน → Network เป็นต้นเหตุ

---

⑳ 📋 Checklist Network พร้อมสำหรับ IP PBX

• Latency < 150 ms
• Jitter ต่ำ
• Packet Loss < 1%
• QoS ทำงานจริง
• VLAN แยกเสียง
• Core ไม่ตัน

---

㉑ 📋 Checklist สำหรับผู้ดูแลระบบ

• มี Diagram Network
• มี Baseline Performance
• มี Monitoring/Alert
• มีแผนขยายล่วงหน้า

---

㉒ ⚠️ ข้อผิดพลาดที่องค์กรทำบ่อย

• ซื้อ PBX ก่อนวาง Network
• ใช้ Switch/Router เกินอายุ
• ไม่ทดสอบช่วง Busy Hour

---

㉓ 🧠 บทเรียนจากหน้างานจริง

หลายเคส

เปลี่ยน PBX แล้วยังพัง
แต่พอ “อัปเกรด Network” ปัญหาหายหมด

---

㉔ 🛠️ เมื่อไหร่ควรอัปเกรด Network

• เพิ่มผู้ใช้/สาขา
• เพิ่ม Call Center
• ใช้ Voice ควบ Data หนัก

อย่ารอให้ปัญหาเกิดก่อน

---

㉕ 🔒 ป้องกันปัญหาระยะยาว

• วาง Capacity Plan
• อัปเดต Firmware อุปกรณ์
• Review QoS เป็นระยะ

---

㉖ 🌐 Cloud PBX ก็ยังต้องพึ่ง Network

Cloud ช่วยลดภาระ Server
แต่ Network ภายใน ยังเป็นหัวใจ

---

㉗ 📌 สรุปสำหรับผู้บริหาร

IP PBX จะเสถียรหรือไม่
ขึ้นกับ ความพร้อมของ Network มากกว่าตัวระบบ

---

㉘ ✅ บทสรุป

ก่อนโทษ IP PBX
ให้ถามตัวเองว่า

Network ของเราพร้อมสำหรับ Voice แล้วหรือยัง

---

㉙ 💬 คำถามชวนคิดและชวนคอมเมนต์

Network ของคุณ
ผ่านข้อไหนแล้ว และยังติดข้อไหนอยู่?