ระบบที่ดี ต้องสอนงานได้ด้วยตัวมันเอง

ถ้าต้องถามตลอด แปลว่าระบบยังไม่ทำหน้าที่ของมัน


🔍 บทนำ: ทำไมต้องถามซ้ำ ทั้งที่ทำทุกวัน

หลายทีมมีภาพคุ้นตา:

  • คนใหม่ถามขั้นตอนเดิม
  • คนเก่าตอบซ้ำเรื่องเดิม
  • เอกสารมี แต่ไม่มีใครเปิด
  • งานเดินได้…เพราะมีคนคอยบอก

พูดตรงจากงานจริง
ถ้าระบบดีพอ มันควร “บอกวิธีทำ” ได้ตั้งแต่แรก
ไม่ใช่รอให้คนมาถาม


🔍 “สอนงาน” ไม่ควรเป็นภาระของคน

การสอนงานที่ดี ไม่ใช่:

  • นั่งอธิบายปากเปล่า
  • ส่งไฟล์ PDF หนา ๆ
  • ฝากความรู้ไว้กับคนเก่ง

แต่คือ:

  • ระบบชี้นำขั้นตอน
  • หน้าจอบอกว่าต้องทำอะไรต่อ
  • ผิดแล้วรู้ทันทีว่าผิดตรงไหน
  • ทำซ้ำได้โดยไม่ต้องถาม

ถ้าระบบทำสิ่งเหล่านี้ไม่ได้
ภาระจะตกอยู่กับ “คน” เสมอ


⚠️ อาการของระบบที่ “สอนไม่ได้”

จากเคสจริง ระบบแบบนี้มักมี:

  • หน้าจอโล่ง แต่ไม่บอกทาง
  • ปุ่มเยอะ แต่ไม่รู้เริ่มตรงไหน
  • ทำผิดแล้วเงียบ
  • ขั้นตอนอยู่ในหัวคน
  • คนใหม่ทำช้า คนเก่าทำเร็ว (เพราะจำได้)

ระบบยังรัน
แต่ ความรู้ไม่ถูกฝังอยู่ในระบบ


❌ ความเข้าใจผิด: “เดี๋ยวสอนกันเอง”

หลายทีมคิดว่า:

  • ❌ คนใหม่ถามได้ เดี๋ยวก็เก่ง
  • ❌ เรียนรู้จากการทำจริง
  • ❌ มีคู่มือแล้ว ถือว่าโอเค

ความจริงคือ
ถ้าระบบต้องพึ่งการถาม
ความผิดพลาดจะมาก่อนความชำนาญ


🔍 ช่าง IT มอง “การสอนงาน” ยังไง

ช่างจะถามว่า:

  • คนใหม่ใช้ได้กี่วันถึงทำเอง
  • ถ้าทำผิด ระบบเตือนไหม
  • หน้าจอพาไปขั้นตอนถัดไปหรือปล่อยให้เดา
  • มีตัวอย่างให้ทำตามหรือไม่

ถ้าคำตอบคือ “ต้องมีคนคอยดู”
ระบบยังไม่พร้อม


🛠️ วิธีที่ช่างใช้ ทำให้ระบบ “สอนงานได้”

ถ้าเป็นระบบลูกค้า
ผมจะเริ่มจาก:

  1. ออกแบบลำดับงานให้ชัด
  2. ใช้ข้อความนำทางที่สั้นและตรง
  3. ทำให้ทำผิดยาก ทำถูกง่าย
  4. ใส่ตัวอย่าง/ค่าเริ่มต้นที่ปลอดภัย
  5. ให้ Feedback ทันทีเมื่อทำผิด

เป้าหมายคือ
คนใหม่ทำได้ โดยไม่ต้องถาม


⚠️ ทำไมระบบที่สอนไม่ได้ ถึงทำให้ทีมช้า

เพราะ:

  • คนใหม่เรียนช้า
  • คนเก่าถูกดึงไปตอบคำถาม
  • งานสะดุด
  • ความผิดพลาดซ้ำ
  • ทีมไม่โตสักที

ทั้งหมดนี้
ไม่ใช่เพราะคนไม่เก่ง
แต่เพราะ ระบบไม่ช่วยสอน


🧯 สัญญาณว่า “ระบบยังไม่สอนงาน”

ถ้าคุณ:

  • ต้องตอบคำถามเดิมทุกสัปดาห์
  • คนใหม่กลัวทำผิด
  • งานช้าลงช่วงมีคนเข้าใหม่
  • ความรู้กระจุกที่คนเดิม

นี่คือสัญญาณว่า
ระบบยัง ไม่ทำหน้าที่ครู


🔍 ระบบที่ดีควร “สอนงาน” ยังไง

แนวคิดแบบช่าง:

  • บอกขั้นตอนถัดไปเสมอ
  • เตือนก่อนผิด ไม่ใช่หลังพัง
  • ใช้ภาษาคน ไม่ใช่ภาษาช่าง
  • มีตัวอย่างให้ทำตาม
  • เรียนรู้ได้จากการใช้งานจริง

ระบบที่ดี
ควร ลดคำถาม
ไม่ใช่เพิ่มเอกสาร


✅ บทสรุปแบบไม่อวย

ถ้าระบบของคุณ:

  • ใช้ได้ แต่ต้องถาม
  • ทำได้ แต่ต้องมีคนคุม
  • เรียนรู้ช้า

อย่าเพิ่งโทษคน
เพราะปัญหาอาจอยู่ที่
ระบบไม่เคยถูกออกแบบให้สอนงาน

ช่าง IT ที่แก้ปัญหาได้จริง
จะไม่ถามว่า
“คนนี้เรียนรู้เร็วไหม”
แต่จะถามว่า
“ระบบนี้สอนงานได้ด้วยตัวมันเองหรือยัง”


🔍 คำถามชวนคิด (สำหรับคน IT)

จากระบบที่คุณดูแลอยู่
ถ้าคนใหม่เข้าพรุ่งนี้
มีขั้นตอนไหนบ้าง
ที่ระบบควร “บอกเอง”
โดยไม่ต้องให้ใครพูดสักคำ?